ضبط صدای درامز و پرکاشن، یکی از پیچیده‌ترین و خلاقانه‌ترین بخش‌های پروسه تولید موسیقی است و می‌تواند حتی برای خبره‌ترین آهنگسازان و مهندسین صدا نیز چالش‌برانگیز باشد. در این مطلب، قصد داریم به نکاتی مهم بپردازیم که در هنگام ضبط صدای درام کیت خود، می‌بایست به آنها توجه کنید. بخش اعظم نکات این مطلب در مورد درام کیت است؛ اما چندی از این نکات، در مورد ضبط سازهای کوبه‌ای دستی نیز صدق می‌کنند و شما می‌توانید هنگام ضبط صدای این دسته از سازها نیز آنها را به کار بگیرید.
فقط از درام‌های مورد نیاز خود در کیت استفاده کنید
در هنگام ضبط، سعی کنید تا تنها اجزای مورد نیاز خود از درام کیت را بر روی آن نصب کنید. برای اکثر پروژه‌های موسیقی، یک کیک درام و یک اسنر، دو یا سه تام درام، ست کامل های-هت و بعضاً یک سنج راید کافیست. حتی برخی از پروژه‌ها تنها به یک کیک درام، یک اسنر درام و یک جفت های-هت نیاز دارند. یک درام کیت ساده نه‌تنها پروسه نصب و راه‌اندازی بسیار آسان‌تری دارد و نیازمند میکروفون‌های کمتری برای ضبط است، بلکه به دلیل اجزای کمتر خود، هنگام نوازندگی نویزی کمتر تولید می‌کند و در نتیجه، ضبطی تمیز‌تر را رقم می‌زند.
بنابراین، اگر درامر گروه شما از کیتی متشکل از دو کیک درام، چندین و چند تام درام یا یک مجموعه بزرگ از سنج‌ها استفاده می‌کند یا نوازنده پرکاشن مجموعه‌ای عظیم از تمامی سازهای کوبه‌ای را همراه با خود به استودیو می‌آورد، از او بخواهید تا لزوم وجود هر یک از اجزای کیت خود را مورد بررسی قرار دهد، سپس از مزایای حذف اجزای اضافه یک کیت به او بگویید و نهایتاً از او بخواهید تا آنها را از کیت خود حذف کند.
به دنبال منبع نویز‌های ناخواسته بگردید و آنها را حذف کنید
یک درام کیت از چندین و چند قطعه تشکیل شده است که برخی از آنها، ساختاری بسیار مکانیکی دارند. هر یک از این اجزا می‌توانند نویزی مختص خود را تولید کنند و کیفیت صدای ضبط‌شده از کیت را تحت‌الشعاع قرار دهند. یکی از رایج‌ترین نویز‌ها در یک درام کیت، جیر جیر پدال‌های کیک و های-هت است که می‌توان آن را به کمک اسپری روان‌کننده WD40 برطرف کرد. دیگر نویزی که در بسیاری از درام کیت‌ها شنیده می‌شود، صدای لرزش پیچ‌های درام‌هایی است که هد پایینی در آنها حذف شده است؛ نویزی که می‌توان آن را با استفاده از کمی چسب پارچه‌ای از بین برد. به‌طور کلی، این دسته از نویز‌ها را می‌توان با روش‌هایی آسان از صدای درامز حذف کرد؛ اما نویز‌هایی همچون صدای سیم داخل اسنر هنگام ضربه زدن به تام درام، به‌راحتی قابل حل نیستند و برای حذف آنها از سیگنال ضبط‌شده، می‌بایست به تکنیک‌هایی همچون گِیتینگ روی بیاورید.
در میان سازهای کوبه‌ای دستی، برخی از کونگا‌ها در فرکانس‌های بالا رزونانسی تولید می‌کنند که می‌توان آن را با بستن یک نخ یا سیم میان دو پیچ داخلی آن و آویزان کردن یک حوله یا دستمال از نخ مذکور برطرف کرد.
دیگر نکته مهم، این است که تمامی شیکرها، تمبورین‌ها و سازهای مشابه بلااستفاده را از اتاق خارج کنید تا لرزش‌های موافق سایر سازها، باعث تولید صدای آنها و ورود صدایشان به شکل ناخواسته به سیگنال در حال ضبط نشود.
بر روی میکروفون‌های اُورهد تمرکز کنید
در حالی که میکروفون‌های کلوز وظیفه دریافت صدای هر بخش درام کیت همچون کیک، اسنر و های-هت را به‌صورت مجزا دارند و نقش آنها در ماهیت صوتی صدای ضبط‌شده اساسی است، این میکروفون‌های اورهد (overhead) هستند که با دریافت صدای کل کیت به‌صورت همزمان، آن را به شکل یک صدای یکپارچه و واحد درمی‌آورند. در واقع، درام لاین بسیاری از آثار مهم تاریخ موسیقی، تنها با استفاده از میکروفون‌های اورهد ضبط شده است. به همین دلیل، پیشنهاد می‌کنیم پیش از میکروفون‌گذاری اجزای درامز به‌صورت مجزا و شروع پروسه ضبط صدای آن، نخست میکروفون‌های اورهد را بر روی آن نصب کنید تا دیدی کلی به صدای ساز پیدا کنید.
میکروفون‌های اورهد را می‌توان در چند ترکیب رایج در بالای درام کیت نصب کرد که هر یک، ویژگی‌های صوتی خود را به صدای ضبط شده می‌افزایند و باید یکی از آنها را بسته به ماهیت صوتی مورد نظر خود انتخاب کنید.
حالت استاندارد قراردهی میکروفون‌های اورهد، نصب دو میکروفون یکی در منتهی‌الیه راست کیت و دیگری در منتهی‌الیه چپ آن است. این روش میکروفون‌گذاری می‌تواند تصویر استریوی وسیع و عریضی را از صدای درام کیت رقم بزند؛ اما فاصله زیاد میکروفون‌ها در این ترکیب بعضاً باعث اختلالات فازی صدای ضبط‌شده نیز می‌شود. به همین دلیل، بسیاری از مهندسین صدا، میکروفون‌گذاری به روش X/Y را برای میکروفون‌های اورهد درامز ترجیح می‌دهند. در این روش، دو میکروفون در فاصله‌ای کم در کنار یکدیگر نصب می‌شوند و کپسول‌های آنها به سمت داخل متمایل می‌شود تا نسبت به یکدیگر زاویه‌ای ملایم پیدا کنند. این حالت، عرض استریوی کمتری را برای صدای ضبط‌شده از درامز رقم می‌زند؛ اما اختلالات فاز در صدای ضبط‌شده در این حالت، به حداقل می‌رسد. یکی دیگر از راه‌های میکروفون‌گذاری اورهد برای درامز، نصب میکروفون‌ها به شکل استاندارد در چپ و راست کیت، اما با فاصله‌ای مساوی از اسنر درام است. این روش، ضبطی بسیار بهینه را برای شما رقم می‌زند و می‌تواند تصویر استریوی عریضی را نیز در صدای ضبط‌شده از درام کیت حاصل کند. به این دلیل که صدای اسنر و ضبط نابرابر آن توسط دو میکروفون، دلیل اصلی اختلالات فازی در سیگنال ضبط‌شده از درام کیت است، این روش می‌تواند در عین رقم زدن تصویر استریوی عریض، باعث ضبط صدایی عاری از اختلالات فازی نیز بشود.
اختلالات فاز را یافته و تصحیح کنید
بحث فاز، نکته‌ای است که باید هنگام ضبط هر منبع صوتی به وسیله بیش از یک میکروفون به آن توجه کنید. فاصله متفاوت منبع صوتی با دو میکروفونی که در حال ضبط صدای آن هستند، می‌تواند تفاوتی جزئی و میلی‌ثانیه‌ای در زمان صدای ضبط‌شده ایجاد کند. در صورتی که این تفاوت رخ دهد، موج صوتی دو سیگنال ضبط‌شده به دلیل عدم تطابق جزئی، تأثیراتی ناخواسته بر روی صدای نهایی می‌گذارند و باعث نحیف شدن ماهیت صوتی سیگنال استریو می‌شوند. این اتفاق در صدای ضبط‌شده توسط میکروفون‌های اورهد درام کیت، میکروفون‌های دوگانه نصب‌شده در بالا و پایین اسنر و میکروفون‌های استریوی داخل و بیرون کیک درام بسیار رایج است و می‌تواند تأثیری منفی در کیفیت نهایی موسیقی در حال تولید بگذارد. این پدیده، اختلال فازی نام دارد. اختلال فازی را می‌توان در پروسه ضبط، با فعال‌سازی قابلیت phase invert یا وارونه‌سازی فاز در کانال ورودی تجهیزات ضبط برطرف کرد.
همچنین این مشکل با انتخاب گزینه وارونه‌سازی فاز (phase invert) که تقریباً در تمامی نرم‌افزارهای آهنگسازی و ویرایش سیگنال صوتی وجود دارد، تا حدی قابل حل است. این گزینه در کانال اینسرت (insert) لاین مورد نظر در میکسر قابل دسترسی است و در صورتی که سیگنال ضبط‌شده دارای مشکلات فاز باشد، فعال‌سازی آن می‌تواند تفاوتی بسیار مشهود در کیفیت و ماهیت صوتی سیگنال ایجاد کند. دیگر راه حل برای مشکلات فازی، این است که دو فایل ضبط‌شده را در نرم‌افزار آهنگسازی در کنار یکدیگر قرار دهید و یکی از لاین‌ها را به‌صورت دستی بکشید و از لحاظ زمانی با فایل دیگر به شکل کامل منطبق سازید. استفاده از برنامه‌هایی همچون نرم‌افزار Auto Align 2 نیز این امکان را به شما می‌دهد تا با تنها یک کلیک، فاز دو لاین ضبط‌شده را به شکل کامل با یکدیگر منطبق سازید.
نشتی صدای اجزای کیت به سایر میکروفون‌ها را مدیریت کنید
نشتی صدای اجزای درام کیت به سایر میکروفون‌ها نیز همانند مشکلات فازی، مشکلی غیرقابل اجتناب است. نشتی صدا در میکروفون به این معناست که صدای تولیدی از یکی از اجزای درام کیت، به‌طور ناخواسته توسط میکروفون نصب‌شده بر روی یکی دیگر از اجزای کیت دریافت و ضبط شود. برای مثال، صدای کیک ممکن است توسط میکروفون پایینی اسنر یک درام کیت ضبط شود یا صدای سنج‌ها در سیگنال در حال ضبط از سنج‌ها نیز وجود داشته باشد. راه‌هایی برای حذف این نشتی از سیگنال ضبط‌شده درامز وجود دارد که از مهمترین‌های آنها می‌توان به استفاده از انواع فیلتر و گیت اشاره کرد؛ اما با توجه به اینکه تمامی این راه‌ها، صدای ضبط‌شده اصلی را نیز کمی دستخوش تغییر می‌کنند، آیا اصلاً لازم است که این نشتی صدا از سیگنال ضبط‌شده حذف شود؟ پاسخ کوتاه به این سوال، خیر است. درام کیت در واقع یک ساز با چند جزء مختلف است که هر یک از اجزای آن باید به شکلی طبیعی در میکس موسیقی با یکدیگر سازگار شوند و یک ترکیب واحد را شکل دهند. به دنبال همین امر، حتی وجود کمی نشتی صدای سایر اجزای درام کیت در لاین یکی از اجزای آن، می‌تواند تأثیری خوشایند نیز بر روی لاین نهایی بگذارد. بنابراین پیشنهاد می‌کنیم در این مورد چندان حساسیت به خرج ندهید و نشتی صدا در لاین‌های درام کیت را به حال خود رها کنید! اگر لاین‌های ضبط‌شده از درام کیت به میزانی نشتی داشته باشند که تنها در صورت گوش دادن به لاین در حالت سولو متوجه آن شوید، درام لاین موسیقی ماهیتی کمی روشن‌تر و درخشان‌تر به خود می‌گیرد و حتی کیفیت نهایی آن نیز کمی افزایش پیدا می‌کند. به همین دلیل، پیشنهاد می‌کنیم نشتی صدای سایر اجزای درام کیت در درام لاین موسیقی‌تان را حذف نکنید و در صورت نیاز، تنها شدت آن را کمی کاهش دهید.
سخن آخر
نکاتی که در این مطلب به آنها اشاره شد، برخی از موارد مهمی بودند که باید در زمان ضبط صدای درامز به آنها توجه کنید؛ اما موارد متعدد دیگری نیز هستند که برای ضبط حرفه‌ای باید از آنها مطلع باشید. اگر از این وجوه فنی آگاهی چندانی ندارید، می‌توانید با مراجعه به وب‌سایت گیتار ایران، به مجموعه‌ای گسترده از مقالات و ویدیوهای آموزشی درباره نوازندگی و ضبط درامز، داربوکا، کاخن، کونگا و سازهای دیگر دسترسی داشته باشید.
