صنعت فناوری فضایی در سال‌های اخیر با رشد و نوآوری بی‌سابقه‌ای روبه‌رو شده است. شرکت‌ها و استارتاپ‌های فعال در این حوزه، مرزهای علمی و فنی را جابه‌جا کرده‌اند و ما اکنون وارد دوران تازه‌ای از اکتشافات فضایی، فناوری‌های نوین ماهواره‌ای و فعالیت‌های تجاری در فضا شده‌ایم. این پیشرفت‌ها نه‌تنها درک ما را از جهان تغییر داده‌اند، بلکه تأثیر زیادی بر صنایع گوناگون روی زمین گذاشته‌اند.
طبق پیش‌بینی‌ها، بازار جهانی فناوری فضایی تا سال 2034 به ارزشی معادل 978.13 میلیارد دلار خواهد رسید و میانگین نرخ رشد سالانه آن بین سال‌های 2025 تا 2034 حدود 7.45 درصد خواهد بود. این رشد به موازات افزایش تعداد ماهواره‌ها صورت گرفته است؛ در سال 2024، تعداد 1781 ماهواره تجاری به فضا پرتاب شدند که نسبت به سال قبل، رشدی 20 درصدی معادل 621 ماهواره بیشتر را نشان می‌دهد. در حال حاضر، تعداد کل ماهواره‌های فعال در مدار زمین به 9691 عدد رسیده که نسبت به پنج سال گذشته، رشد چشمگیری معادل 361 درصد را تجربه کرده است.
با بررسی دقیق‌تر صنعت SpaceTech، می‌توان چند روند اصلی را شناسایی کرد: استفاده از هوش مصنوعی و یادگیری ماشین برای تحلیل داده‌ها و کنترل فضاپیماها، توسعه شبکه‌های ماهواره‌ای که اینترنت و پایش زمین را متحول کرده‌اند، و به‌کارگیری گسترده اینترنت اشیا (IoT) که در بخش‌هایی مانند کشاورزی، نظارت محیطی، لجستیک و انرژی کاربرد دارد.
در آینده، فناوری فضایی حتی متفاوت‌تر خواهد شد. استفاده از انرژی خورشیدی در فضا ممکن است صنعت انرژی پاک را دگرگون کند. همچنین، شبکه‌های کوانتومی مبتنی بر رایانه‌های کوانتومی در فضا، می‌توانند امنیت داده‌ها را به سطحی بی‌سابقه برسانند. ساخت و تولید در شرایط بی‌وزنی فضا و توسعه سیستم‌های رانش نوآورانه نیز سفرهای فضایی را کارآمدتر خواهند کرد. با پیشرفت هوش مصنوعی، نرم‌افزارهای پیچیده‌تری برای تصمیم‌گیری و مدیریت عملیات فضایی تولید خواهد شد. این تحولات، درک ما از فضا را متحول کرده‌اند و فرصت‌های تازه‌ای فراتر از تصور ما به‌وجود آورده‌اند.
معیارهای انتخاب شرکت‌ها
شرکت‌های برتر SpaceTech براساس معیارهایی مانند موفقیت در جذب سرمایه، تأثیرگذاری واقعی، مقیاس‌پذیری فعالیت‌ها و نقش نوآوری آن‌ها در سایر صنایع انتخاب شده‌اند. هدف از این رتبه‌بندی، معرفی شرکت‌هایی است که هم‌اکنون وضعیت مالی خوبی دارند و هم آینده‌ساز صنعت فناوری فضایی هستند.
1. SpaceX
اسپیس‌ایکس با طراحی موشک‌هایی که قابلیت استفاده مجدد دارند، هزینه پرتاب به فضا را به‌شدت کاهش داده است. موشک‌های Falcon 9 و Falcon Heavy و همچنین فضاپیمای Dragon از دستاوردهای مهم این شرکت هستند. پروژه Starship نیز یک سیستم حمل‌ونقل کاملاً قابل بازیابی است که برای مأموریت‌های مریخ و سایر سیارات طراحی شده و می‌تواند انقلابی در سفرهای بین سیاره‌ای ایجاد کند.
در سال 2020، اسپیس‌ایکس به‌عنوان اولین شرکت خصوصی، فضانوردانی را به ایستگاه فضایی بین‌المللی فرستاد که نقطه عطفی در همکاری بین شرکت‌های خصوصی و نهادهای دولتی مانند ناسا بود.
2. Blue Origin
بلو ارجین که توسط جف بزوس در سال 2000 تأسیس شد، هدفش گسترش دسترسی مردم عادی به سفرهای فضایی و فراهم‌سازی شرایط زندگی و کار در فضاست. این شرکت نیز مانند SpaceX روی موشک‌های قابل استفاده مجدد تمرکز دارد. موشک‌های New Shepard و New Glenn و موتور BE-4 از محصولات کلیدی این شرکت هستند.
در جولای 2021، بلو ارجین با پرتاب موفق نخستین پرواز سرنشین‌دارش، دو رکورد جهانی را ثبت کرد: پیرترین و جوان‌ترین افرادی که تا آن زمان به فضا رفته بودند.
3. Relativity Space
رلتیویتی اسپیس، با هدف نهایی ساخت زیرساخت‌های صنعتی در مریخ راه‌اندازی شده، اما فعلاً تمرکز آن روی طراحی و ساخت موشک‌هایی است که با کمک فناوری چاپ سه‌بعدی تولید می‌شوند. این فناوری به آن‌ها امکان می‌دهد با هزینه کمتر، سرعت بالاتری در تولید و آزمایش داشته باشند.
در ژوئن 2023، این شرکت موشک Terran 1 را که تقریباً به‌طور کامل با چاپ سه‌بعدی ساخته شده بود، پرتاب کرد. اگرچه به مدار نرسید، اما در فاز اول مأموریت موفق بود و یک دستاورد فنی مهم به‌شمار می‌رفت.
4. Rocket Lab
راکت‌لب در سال 2006 با تمرکز بر خدمات پرتاب ماهواره‌های کوچک تأسیس شد. موشک Electron محصول اصلی این شرکت است که با استفاده از موتورهای چاپ سه‌بعدی و مواد مرکب ساخته می‌شود.
در نوامبر 2022، این شرکت در یک مأموریت ابتکاری با نام “Catch Me If You Can“، برای اولین بار مرحله اول موشک را با هلیکوپتر در هوا گرفت که گامی بزرگ در بازیابی موشک و کاهش هزینه‌ها بود.
5. OneWeb
وان‌وب با هدف اتصال نقاط دورافتاده جهان به اینترنت، از سال 2012 شروع به فعالیت کرد. آن‌ها در حال ساخت منظومه‌ای از ماهواره‌های کوچک در مدار پایین زمین (LEO) هستند که اینترنت پرسرعت و با تأخیر پایین فراهم می‌کند.
با وجود ورشکستگی در سال 2020، این شرکت با حمایت مالی دولت بریتانیا و گروه Bharti دوباره جان گرفت.
6. Planet Labs
پلانت لبز با داشتن بزرگ‌ترین ناوگان ماهواره‌های تصویربرداری از زمین، می‌خواهد هر روز از کل زمین عکس‌برداری کند. ماهواره‌های کوچک این شرکت با نام Dove، از قطعات گوشی هوشمند ساخته شده‌اند و در سال 2013 اولین پرتاب موفق آن‌ها از ایستگاه فضایی بین‌المللی انجام شد.
7. Astroscale
آستروسکیل روی یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های آینده تمرکز کرده: جمع‌آوری زباله‌های فضایی. این شرکت با مأموریت ELSA-d، فناوری‌هایی را برای اتصال مغناطیسی به ماهواره‌های ازکارافتاده و خارج‌کردن آن‌ها از مدار توسعه داده است.
در سال 2020، آن‌ها نخستین مأموریت تجاری برای حذف زباله فضایی را با موفقیت انجام دادند.
8. Varda Space Industries
واردا در سال 2020 تأسیس شد و هدفش تولید مواد در محیط بی‌وزنی فضاست. این شرکت در حال طراحی ماژول‌های تولید خودکار، فضاپیماهای مخصوص، و کپسول‌هایی برای بازگشت امن محصولات به زمین است. در سال 2021، موفق به جذب 42 میلیون دلار سرمایه شد.
9. Astrobotic Technology
استروباتیک در زمینه حمل بار به ماه فعالیت می‌کند. این شرکت با طراحی فرودگرهای دقیق مثل Peregrine، به ناسا و سایر نهادها کمک می‌کند محموله‌های علمی یا تجاری را روی ماه قرار دهند.
در سال 2019، ناسا با این شرکت قراردادی به ارزش 79.5 میلیون دلار برای اولین مأموریت محموله به ماه امضا کرد.
10. Kepler Communications
کیپلر در سال 2015 در کانادا تأسیس شد و هدف آن، ایجاد شبکه‌ای ماهواره‌ای برای ارتباطات پرسرعت بین تجهیزات فضایی مانند ایستگاه‌های فضایی یا ماهواره‌هاست. آن‌ها از فناوری رادیویی تعریف‌شده با نرم‌افزار (SDR) استفاده می‌کنند که انعطاف بالایی برای ارتباطات مختلف دارد.
در سال 2020، این شرکت نخستین ارتباط پرسرعت ماهواره‌ای را با کشتی تحقیقاتی Polarstern در قطب شمال برقرار کرد.
