اختلالات گفتاری و زبانی از جمله اختلالات رایجی هستند که بسیاری از کودکان و بزرگسالان به آن مبتلا می‌شوند. جهت درمان اختلالات گفتاری و زبانی به افراد پیشنهاد می‌شود تا با استفاده از گفتار درمانی به بهبود اختلال خود یا کودکشان بپردازند. شاید برای بسیاری از افراد سؤال باشد که گفتار درمانی یعنی چه و این تخصص چگونه می‌تواند مشکلات گفتار را برطرف کند و یا برای چه مشکلاتی مناسب است؟
در جواب این سؤال باید گفت که تخصص گفتار درمانی یکی از رشته‌های توان‌بخشی به شمار می‌رود که در آن گفتار درمانگر با بررسی مشکلات زبان، گفتار و بلع و شناسایی آنها به درمانشان می‌پردازد. گفتار درمانی هم می‌تواند به اختلالات گفتار و هم زبان کمک کند و همچنین توانایی فرد را برای برقراری ارتباطات غیرکلامی افزایش می‌دهد.

در جواب این سؤال که گفتار درمانی برای چه مشکلاتی مناسب است باید به مشکلاتی نظیر موارد زیر اشاره نمود:

اوتیسم

یکی از اختلالات رایج در کودکان اوتیسم است که کودک مبتلا به آن از نداشتن کلام یا نداشتن کلام هدفمند رنج می‌برد. کودک مبتلا به اوتیسم به دلیل اختلالات عملکردی مغز دچار مشکلاتی در کلام خود است که با کمک گفتار درمانی می‌توان به بهبود آن کمک کرد.

لکنت زبان

یکی از اختلالات شایع گفتاری لکنت زبان است. فرد مبتلا به این مشکل در حین حرف زدن دچار قفل‌شدگی، مکث، تکرار کلمات و حروف، و کشیده گویی می‌شود.

رشد با تأخیر گفتار و زبان

اگر کودک در بازه‌های زمانی سنی مشخص نتواند کلماتی را که انتظار می‌رود بگوید یا دیر شروع به حرف زدن کند ممکن است دچار تأخیر در رشد گفتار و زبان باشد.

آفازی (زبان‌پریشی)

آسیب‌دیدگی بخشی از مغز که به کنترل زبان مربوط است می‌تواند باعث آفازی شود که باعث مشکل در ارتباط کلامی، ارتباط نوشتاری و یا هر دو می‌شود.

ابتلا به فلج مغزی

فلج مغزی یکی از مشکلاتی است که ممکن است در بسیاری کودکان دیده شود و باعث اختلالات درکی و بیانی، مشکل در جویدن، خوردن و تغذیه مستقل و موارد دیگر گردد.

ابتلا به بیماری‌های تخریبی پیشرونده عصبی

از دیگر افرادی که به گفتار درمانی نیاز  دارند مبتلایان به بیماری‌های همچون ALS، پارکینسون، ام اس و آلزایمر هستند که دچار مشکل در بلع و ناتوانی در تکلم و برقراری ارتباط هستند.

افراد مبتلا به سندروم داون

کودکان مبتلا به سندروم داون دچار تغییراتی در گفتار خود هستند و به دلایل مختلف نمی‌توانند به شکل صحیح در سنین مختلف به درستی صحبت کنند و نیاز به گفتار درمانی دارند.
مواردی که از آنها نام برده شد مهم‌ترین مواردی هستند که نیاز به گفتار درمانی دارند و با گفتار درمانی می‌توان به بهبود گفتار و زبان در این افراد کمک نمود. بسیار مهم است افراد با شناخت این مشکلات و در صورت مشاهده آنها هرچه سریع‌تر جهت درمان اقدام کنند تا با اختلالات کلامی و گفتاری به خصوص در کودکان به کاهش مشکلات ارتباطی آنها کمک شود.

چگونه باید روند گفتار درمانی را آغاز نمود؟

بسیاری از افراد پس از تشخیص اختلال گفتاری در کودک و یا در افراد بزرگسال ممکن است این سؤال برایشان پیش بیاید که چگونه باید روند گفتار درمانی را آغاز کنند. برای شروع گفتار درمانی پیش از هر چیز باید افراد به کلینیک گفتار درمانی مراجعه نمایند.
مرکز گفتار درمانی به مراکز تخصصی گفته می‌شود که در آنها افراد متخصص گفتار درمانگر حضور دارند. در مرکز گفتار درمانی بستری فراهم است تا افراد بتوانند در یک محیط تخصصی مشکل فرزند و یا خود را به شکل اصولی تشخیص دهند و سپس به کمک گفتار درمانگر روند درمان صحیح را آغاز کنند.
در کلینیک گفتار درمانی با انجام تست‌های مختلف نوع مشکل گفتاری فرد تشخیص داده می‌شود و اگر گفتار درمانگر نیاز ببیند ممکن است از کمک پزشکان دیگری همچون متخصص مغز و اعصاب، متخصص گوش و حلق و بینی، متخصص اطفال، روان‌شناس، شنوایی‌شناس، کادر درمانگر ذهنی و جسمی و فیزیوتراپیست در روند درمان کمک گرفته شود. پس از تشخیص مشکل فرد با توجه به وضعیت او یک برنامه شخصی‌سازی شده ارائه می‌شود تا روند گفتار درمانی آغاز گردد. در این مسیر گفتار درمانگر با اجرای برنامه خود و همچنین اصلاح محیط زندگی فرد شرایط ایده‌آلی را می‌سازد تا مشکلات گفتاری فرد بهبود یابد.
یکی از کلینیک‌های گفتار درمانی که از تخصص گفتار درمانگران باتجربه در مجموعه خود بهره می‌برد مرکز گفتار درمانی آسان است که افراد می‌توانند با اطمینان خاطر درمان مشکلات گفتاری خود را به متخصصان این مجموعه بسپارند.

در هنگام انتخاب گفتار درمانگر باید به چه نکاتی توجه کرد؟

پس از انتخاب مرکز گفتار درمانی شاید دغدغه افراد انتخاب یک گفتار درمانگر مناسب باشد. برای انتخاب گفتار درمانگری که بتواند به بهترین شکل به بهبود مشکلات گفتاری فرد کمک کند باید به وظایف گفتار درمانگر توجه کرد و اینکه آیا این فرد این وظایف را می‌تواند به درستی انجام دهد یا خیر! از جمله وظیفه‌های گفتار درمانگر موارد زیر هستند:

ارزیابی و تشخیص مشکلات

بسیار مهم است گفتار درمانگر در ابتدا به درستی به بررسی مشکلات گفتار، زبان، صدا، بلع و ارتباطات از طریق آزمایش‌ها و مشاهدات تخصصی بپردازد.

طراحی برنامه درمانی

پس از تشخیص مشکل فرد، گفتار درمانگر باید بر اساس نیازها و اهداف بیمار یک برنامه درمانی منحصر به فرد را طراحی کند.

اجرای درمان

اجرای درمان برنامه‌ریزی شده از دیگر مسئولیت‌های گفتار درمانگر است. گفتار درمانگر باید تمریناتی را برای بهبود تلفظ، روانی گفتار یا صدای بیمار به او بدهد و به آموزش مهارت‌های گفتاری و زبانی بپردازد. همچنین انجام تمرینات مرتبط با تقویت عضلات گفتاری و بلع از دیگر وظایف گفتار درمانگر است.

آموزش و مشاوره

گفتار درمانگر باید با خانواده‌ها و مراقبان برای حمایت از روند درمان در خانه جلسات مشاوره داشته باشد تا روند درمان در خانه نیز به بهترین شکل انجام شود.

مشاوره و همکاری بین‌رشته‌ای

گفتار درمانگر همچنین باید با پزشکان، روان‌شناسان، فیزیوتراپ‌ها و معلمان همکاری داشته باشد تا در صورت نیاز  از کمک آنها در روند درمان کمک بگیرد.
موارد نام برده در هنگام انتخاب گفتار درمانگر بسیار اهمیت دارند تا مشکلات گفتاری فرد بتواند به بهترین شکل توسط یک گفتار درمانگر مجرب درمان شود. عدم انتخاب یک گفتار درمانگر باتجربه و آگاه به وظایف خود می‌تواند باعث طولانی شدن روند درمان و عدم بهبودی مطلوب فرد شود.