پژوهشی تازه نشان داده است که نارسایی قلبی می‌تواند فراتر از علائم جسمی، باعث اختلال در عملکرد ذهنی و حافظه شود. نتایج این مطالعه که در ژورنال Circulation: Heart Failure منتشر شده، زنگ خطری برای بیماران و مراقبان آن‌هاست تا در مراحل اولیه بیماری، اقدامات مؤثرتری برای حفظ سلامت مغز انجام دهند.
نارسایی قلبی تنها یک مشکل قلبی نیست
مطالعه‌ای که اخیراً توسط تیمی از پژوهشگران در کشور آمریکا انجام شده، ارتباطی واضح بین نارسایی قلبی و کاهش توانایی‌های شناختی، از جمله حافظه، توجه، برنامه‌ریزی و حل مسئله را نشان می‌دهد.
به گفته دکتر سوپریا شور، متخصص قلب در دانشگاه میشیگان و نویسنده ارشد این مطالعه:
آگاهی از این مسئله می‌تواند به بیماران و مراقبان آن‌ها کمک کند تا زودتر متوجه تغییرات شناختی شوند و برای آن آماده باشند.
نارسایی قلبی دقیقاً چیست؟
نارسایی قلبی زمانی رخ می‌دهد که قلب نتواند خون و اکسیژن کافی را به سایر اندام‌ها پمپاژ کند. برخلاف تصور رایج، این بیماری به معنای توقف ناگهانی ضربان قلب نیست. علائمی مانند تنگی نفس، افزایش وزن، و خستگی مفرط از نشانه‌های تدریجی آن هستند. حدود ۷ میلیون نفر در آمریکا با این بیماری زندگی می‌کنند و عواملی مانند فشار خون بالا و بیماری‌های عروق کرونر از علل شایع آن محسوب می‌شوند.
چرا عملکرد مغز در نارسایی قلبی دچار مشکل می‌شود؟
جرقه انجام این تحقیق زمانی زده شد که دکتر شور در یک پروژه جداگانه با مراقبان بیماران قلبی مصاحبه می‌کرد و اکثر آن‌ها از مشکلات ذهنی بیماران خود صحبت کردند؛ موضوعی که به‌ندرت در مکالمات پزشکی به آن پرداخته شده بود.
برای بررسی این ارتباط، پژوهشگران داده‌های شش مطالعه طولی بزرگ را بررسی کردند که نزدیک به ۳۰ هزار فرد را بین سال‌های ۱۹۷۱ تا ۲۰۱۹ دنبال کرده بودند. این افراد در ابتدا هیچ‌گونه سابقه‌ای از نارسایی قلبی، سکته مغزی یا زوال عقل نداشتند. پس از چندین سال پیگیری، مشخص شد که ۱۴۰۷ نفر به نارسایی قلبی مبتلا شده‌اند.
در زمان تشخیص، این افراد دچار کاهش در چندین شاخص شناختی مهم بودند:
- شناخت کلی: شامل تفکر، توجه، زبان و یادگیری
- عملکرد اجرایی: توانایی برنامه‌ریزی، حل مسئله و سازگاری با موقعیت‌های جدید
- حافظه: به‌ویژه در مراحل اولیه بیماری
مکانیسم‌های دخیل در افت شناختی بیماران قلبی
دکتر هانا روزنبلوم، متخصص قلب در دانشگاه کلمبیا، با اشاره به پاسخ التهابی بدن در زمان بروز نارسایی قلبی توضیح می‌دهد:
در زمان تشخیص بیماری، معمولاً بدن وارد یک وضعیت التهابی شدید می‌شود. مولکول‌های التهابی مثل سیتوکین‌ها وارد جریان خون شده و می‌توانند عملکرد مغز را تحت تأثیر قرار دهند. همچنین ممکن است سد خونی-مغزی تضعیف شده و اجازه ورود مواد مضر به مغز را بدهد.
برخلاف حافظه که ممکن است پس از مدتی ثابت بماند، عملکرد کلی شناختی و مهارت‌های اجرایی با گذشت زمان روند نزولی را ادامه می‌دهند.
دلایل احتمالی اختلال ذهنی بلندمدت در نارسایی قلبی
پزشکان هنوز به‌طور دقیق نمی‌دانند چرا نارسایی قلبی باعث افت شناختی می‌شود، اما عوامل زیر نقش دارند:
- کاهش جریان خون به مغز: با تضعیف عضله قلب، مغز اکسیژن و تغذیه کافی دریافت نمی‌کند.
- بیماری‌های هم‌زمان: دیابت و فشار خون بالا که اغلب همراه با نارسایی قلبی هستند، خود می‌توانند به مغز آسیب بزنند. دیابت با افزایش التهاب و فشار خون بالا با ایجاد نقاط ایسکمیک (کاهش خون‌رسانی) ریز در مغز، در این روند دخیل‌اند.
- کاهش فعالیت بدنی و ناتوانی تدریجی: در مراحل پیشرفته، کاهش تحرک منجر به تحلیل جسمی و ذهنی می‌شود.
دکتر شور هشدار می‌دهد که این چرخه‌ی منفی می‌تواند در بلندمدت به کاهش جدی عملکرد شناختی بینجامد.
چرا این یافته‌ها اهمیت دارند؟
مدیریت نارسایی قلبی نیازمند تصمیم‌گیری‌های پیچیده و رعایت دقیق توصیه‌های پزشکی است. بیمار باید روزانه وزن خود را بررسی کند، داروهای متعددی را به‌موقع مصرف کند و مراقب علائم هشدار باشد. کاهش توانایی شناختی می‌تواند این فرایند را مختل کند.
نارسایی قلبی فقط روی بیمار تأثیر نمی‌گذارد. مراقب نیز به‌طور مستقیم درگیر بار این بیماری است.
جمع‌بندی
نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که نارسایی قلبی نه‌تنها یک بیماری قلبی بلکه یک تهدید جدی برای سلامت شناختی و کیفیت زندگی بیماران و مراقبان آن‌هاست. مراقبت زودهنگام، غربالگری عملکرد شناختی و در نظر گرفتن سلامت مغز در برنامه درمانی بیماران قلبی، می‌تواند کلید بهبود وضعیت آن‌ها باشد.
اگر شما یا یکی از عزیزانتان با نارسایی قلبی زندگی می‌کنید، توجه به سلامت ذهنی را جدی بگیرید—پیشگیری زودهنگام، بهترین درمان است.
