در دنیای امروز، اطلاعات به سرعت در سراسر رسانه‌های جمعی و شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌شود. این موضوع اگرچه دسترسی به توصیه‌های بهداشتی را آسان‌تر کرده است، اما از سوی دیگر احتمال مواجهه با اطلاعات نادرست را نیز افزایش می‌دهد. تحقیقات نشان می‌دهد که بسیاری از مردم برای کسب اطلاعات پزشکی به رسانه‌های اجتماعی و نظرات اطرافیان خود متکی هستند، اما هم‌زمان نسبت به اعتبار این منابع تردید دارند.
چرا افراد به اطلاعات نادرست در زمینه سلامت باور پیدا می‌کنند؟
دکتر داون هالفورد، پژوهشگر علوم روان‌شناسی در دانشگاه بریستول، معتقد است که باورهای غلط در حوزه سلامت معمولاً ریشه در نگرش‌های بنیادی افراد دارد. این نگرش‌ها که از کودکی در ذهن افراد شکل گرفته‌اند، شامل دیدگاه‌ها، عقاید و احساسات آن‌ها درباره جهان پیرامون است.
وی توضیح می‌دهد:
این نگرش‌های بنیادی می‌توانند شامل ترس از روش‌های درمانی، تردید درباره واکسن‌ها یا حتی مقاومت در برابر توصیه‌های رسمی پزشکی باشند. هنگامی که اطلاعاتی دریافت می‌کنیم که با این نگرش‌ها همخوانی دارد، احتمال پذیرش آن بیشتر می‌شود.
چه کسانی بیشتر در معرض اطلاعات نادرست در حوزه سلامت هستند؟
تحقیقات نشان داده است که افراد زمانی اطلاعاتی را باور می‌کنند که با ایدئولوژی و طرز فکر آن‌ها مطابقت داشته باشد. با این حال، برخی ویژگی‌های روان‌شناختی می‌توانند افراد را نسبت به اطلاعات غلط آسیب‌پذیرتر یا مقاوم‌تر کنند.
برای مثال، افرادی که تمایل به بررسی دیدگاه‌های مختلف دارند و به دنبال شواهد علمی معتبر هستند، کمتر تحت تأثیر اطلاعات نادرست قرار می‌گیرند. اما در مقابل، کسانی که تنها به دنبال تأیید باورهای خود هستند، در برابر اطلاعات غلط آسیب‌پذیرتر خواهند بود.
چرا برخی افراد به منابع رسمی اطلاعات سلامت اعتماد ندارند؟
عدم اعتماد به منابع رسمی سلامت گاهی ریشه در تجربیات منفی شخصی دارد. برای مثال، افرادی که تجربه تبعیض نژادی در سیستم درمانی داشته‌اند، یا کسانی که به دلیل جنسیتشان از دریافت درمان مناسب محروم شده‌اند، ممکن است بیشتر مستعد پذیرش اطلاعات نادرست باشند. این بی‌اعتمادی حتی می‌تواند منجر به پذیرش اطلاعاتی شود که توسط افراد یا گروه‌های خاص با اهداف مغرضانه منتشر شده‌اند.
چگونه می‌توان با اطلاعات نادرست مقابله کرد؟
دکتر هالفورد و همکارانش روش‌هایی را برای مقابله با اطلاعات غلط توسعه داده‌اند که آن‌ها را “مداخلات جیو-جیتسو” می‌نامند. این روش‌ها شامل:
- مصون‌سازی روان‌شناختی: در این تکنیک، افراد در معرض نمونه‌هایی از اطلاعات غلط قرار می‌گیرند تا نحوه گمراه‌کنندگی آن را درک کنند. این روش همانند یک واکسن عمل می‌کند و افراد را در برابر پذیرش اطلاعات نادرست مقاوم‌تر می‌کند.
- رد همدلانه اطلاعات غلط: در این روش، اطلاعات صحیح به گونه‌ای ارائه می‌شود که به احساسات و باورهای فرد احترام گذاشته شود. این امر باعث می‌شود که افراد در برابر اصلاح اطلاعات نادرست مقاومت کمتری نشان دهند.
چگونه اطلاعات حوزه سلامت را اعتبارسنجی کنیم؟
برای اطمینان از صحت اطلاعات پزشکی، رعایت نکات زیر ضروری است:
- بررسی منبع اطلاعات: از منابع معتبر مانند سازمان بهداشت جهانی (WHO)، مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC) و مؤسسات پزشکی دانشگاهی استفاده کنید.
- خواندن اطلاعات از چندین منبع مستقل: اگر اطلاعاتی را در یک رسانه یا شبکه اجتماعی مشاهده کردید، صحت آن را در منابع معتبر دیگر بررسی کنید.
- هشدار در برابر اطلاعاتی که بیش از حد مطلوب به نظر می‌رسند: اگر اطلاعاتی کاملاً با باورهای شما همخوانی دارد، باید با دقت بیشتری آن را ارزیابی کنید.
منابع معتبر برای دریافت اطلاعات سلامت
با توجه به کاهش اعتماد برخی افراد به سازمان‌های دولتی، گزینه‌های دیگری نیز برای دسترسی به اطلاعات دقیق پزشکی وجود دارد. سازمان‌هایی مانند سازمان بهداشت جهانی (WHO) و مراکز علمی مستقل منابعی قابل‌اعتماد هستند. در بریتانیا، وب‌سایت “Patient Info” تلاش کرده است تا توصیه‌های بهداشتی معتبر را از طریق متخصصان حوزه سلامت ارائه کند.
نتیجه‌گیری
در دنیایی که اطلاعات به سرعت منتشر می‌شود، مهم است که توانایی تمایز بین اطلاعات صحیح و نادرست را داشته باشیم. استفاده از روش‌های علمی برای بررسی منابع، تأمل در باورهای شخصی و مشورت با متخصصان سلامت می‌تواند ما را از تأثیر اطلاعات نادرست دور نگه دارد و به تصمیم‌گیری‌های بهتر در زمینه سلامت کمک کند.
