راه‌اندازی و مدیریت یک استارتاپ بدون شک کار دشواری است و دستیابی به رشد سریع – یا حتی هر گونه رشدی – چالشی بزرگ محسوب می‌شود.
اینجاست که شتاب‌دهنده‌ها وارد عمل می‌شوند و می‌توانند ارزش زیادی به شرکت‌های نوپا اضافه کنند. طراحی‌شده برای حمایت از استارتاپ‌های اولیه، شتاب‌دهنده‌ها به کارآفرینان با ارائه‌ی مشاوره، منابع و حتی سرمایه کمک می‌کنند تا عملیات خود را به سرعت، مؤثر و با موفقیت مقیاس‌بندی کنند.
شتاب‌دهنده‌ها تأثیر بزرگی بر محیط استارتاپ‌های جهانی گذاشته‌اند و با متصل کردن بنیان‌گذاران به شبکه‌ها و ابزارهای مهم و مفید، مسیر موفقیت را برای آنها سریع‌تر کرده‌اند.
اما شتاب‌دهنده‌ها دقیقاً چه هستند، چگونه کار می‌کنند و چه مزایایی برای استارتاپ‌ها به همراه دارند؟
شتاب‌دهنده‌ها دقیقاً چه هستند؟
اصطلاح «شتاب‌دهنده» زیاد شنیده می‌شود، اما معنای آن فراتر از آن چیزی است که بسیاری تصور می‌کنند. برنامه شتاب‌دهنده به استارتاپ‌های اولیه کمک می‌کند تا در یک بازه زمانی مشخص، معمولاً بین 3 تا 6 ماه، رشد کرده و موفق شوند.
شتاب‌دهنده‌ها بر روی استارتاپ‌هایی تمرکز دارند که حداقل یک محصول قابل‌ارائه (MVP) یا نوعی مدل کسب‌وکار تأییدشده دارند. هدف شتاب‌دهنده‌ها این است که پیشرفت استارتاپ‌ها را در یک دوره چالش‌برانگیز و فشرده تسریع کنند؛ دوره‌ای که معمولاً با یک رویداد به نام “روز نمایش” پایان می‌یابد، جایی که استارتاپ محصول خود را به سرمایه‌گذاران بالقوه ارائه می‌دهد.
اولین شتاب‌دهنده، Y Combinator، یک شتاب‌دهنده فناوری مستقر در آمریکا بود که این مدل را ایجاد و ارزش و پتانسیل بالای آن را نشان داد. از آن زمان، شتاب‌دهنده‌های بسیاری ظهور کرده‌اند و به ایجاد نسل جدیدی از استارتاپ‌های موفق کمک کرده‌اند.
پل گراهام، بنیان‌گذار Y Combinator می‌گوید:
شتاب‌دهنده‌ها ابزاری برای کشف مسیرهای سریع‌تر در سفر استارتاپ‌ها هستند. هدف اصلی، پیدا کردن محصولی است که مردم عاشق آن شوند.
آمار و ارقام درباره شتاب‌دهنده‌ها
شتاب‌دهنده‌ها به طور چشمگیری به رشد و موفقیت استارتاپ‌ها در جهان کمک کرده‌اند. طبق تحقیقات، تنها در سال 2022 میلادی بیش از 1,200 شتاب‌دهنده فعال در سراسر جهان وجود داشتند که بیش از 10 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری اولیه به استارتاپ‌ها اختصاص دادند.
مطالعات نشان داده‌اند که استارتاپ‌هایی که از خدمات شتاب‌دهنده‌ها استفاده می‌کنند، 3 برابر بیشتر از استارتاپ‌های مستقل احتمال جذب سرمایه در مراحل بعدی را دارند. همچنین، این استارتاپ‌ها در سال‌های اولیه فعالیت، رشد درآمدی به مراتب بالاتری را تجربه می‌کنند.
در ایران نیز طی سال‌های اخیر، تعداد شتاب‌دهنده‌ها به شدت افزایش یافته است. به گفته معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، تا پایان سال 1402، بیش از 150 شتاب‌دهنده فعال در کشور مشغول به کار بوده‌اند و به بیش از 5,000 تیم استارتاپی خدمات ارائه داده‌اند. این نشان‌دهنده اهمیت روزافزون شتاب‌دهنده‌ها در زیست‌بوم نوآوری کشور است.
شتاب‌دهنده‌ها چگونه کار می‌کنند؟
برنامه‌های شتاب‌دهنده معمولاً بسیار انتخابی عمل می‌کنند و همه‌ی استارتاپ‌ها را نمی‌پذیرند – تنها تعداد کمی از متقاضیان در سال انتخاب می‌شوند. استارتاپ‌هایی که پذیرفته می‌شوند، معمولاً در کنار گروهی از شرکت‌های دیگر وارد برنامه می‌شوند که آنها نیز فرآیند مشابهی را طی می‌کنند.
این فرآیند شامل جلسات مشاوره، کارگاه‌های آموزشی و فعالیت‌های دیگر در کنار کارآفرینان، سرمایه‌گذاران و متخصصان باتجربه در صنعت مربوطه است.
اریک ریس، نویسنده کتاب استارتاپ ناب می‌گوید:
شتاب‌دهنده‌ها فضایی ایجاد می‌کنند که در آن استارتاپ‌ها می‌توانند در کوتاه‌ترین زمان ممکن، بازخورد ارزشمند بگیرند و محصولات خود را بهبود دهند.
شتاب‌دهنده‌ها چه نوع حمایتی به استارتاپ‌ها ارائه می‌دهند؟
حمایت حرفه‌ای و تجاری می‌تواند معانی مختلفی برای افراد و شرکت‌ها داشته باشد، اما به طور کلی چند حوزه کلیدی وجود دارد:
تأمین سرمایه
پرورش یک استارتاپ تنها به سرمایه‌گذاری مالی محدود نمی‌شود، اما بدون شک این یک مؤلفه اساسی است که بدون آن شرکت‌ها نمی‌توانند موفق شوند.
شتاب‌دهنده‌های مختلف پیشنهادات متنوعی ارائه می‌دهند، اما معمولاً یک سرمایه‌گذاری اولیه در ازای درصد کمی از سهام ارائه می‌شود. این سرمایه اولیه می‌تواند برای پوشش هزینه‌ها در طول برنامه و همچنین تأمین رشد بیشتر پس از اتمام برنامه حیاتی باشد.
مشاوره
مشاوره یکی از جنبه‌های کلیدی برنامه‌های شتاب‌دهنده است. با برگزاری جلسات ساختاریافته و راهنمایی‌های غیررسمی، مشاوران می‌توانند به استارتاپ‌ها کمک کنند تا با چالش‌های پیچیده روبه‌رو شده، استراتژی‌های کسب‌وکار خود را بازتعریف کرده و از اشتباهات رایج اجتناب کنند.
توسعه محصول و اعتبارسنجی بازار
یکی دیگر از مزایای بزرگ شرکت در برنامه شتاب‌دهنده، شبکه‌سازی با افراد حرفه‌ای است. این برنامه به استارتاپ‌ها امکان می‌دهد تا با کارآفرینان دیگر، شرکای بالقوه و حتی سرمایه‌گذاران ملاقات کنند.
شتاب‌دهنده‌ها و مشاوران به استارتاپ‌ها کمک می‌کنند تا فرآیند توسعه محصول و آزمون بازار – که معمولاً دشوار است – را با موفقیت طی کنند. این فرآیند به بهینه‌سازی محصولات و درک بهتر بازارهای هدف کمک می‌کند.
فرآیند شتابدهی
فرآیند شتابدهی ممکن است در کشورهای مختلف و یا صنایع گوناگون متفاوت باشد، اما به طور کلی از مراحل زیر پیروی می‌کند:
- ثبت‌نام و انتخاب استارتاپ: استارتاپ‌ها باید برای ورود به برنامه شتاب‌دهنده ثبت‌نام کنند و معمولاً با صدها متقاضی دیگر رقابت کنند. فرآیند انتخاب بر اساس پتانسیل رشد سریع، قابلیت محصول و تیم استارتاپ انجام می‌شود.
- برنامه فشرده: پس از پذیرش استارتاپ، آنها وارد یک برنامه چندماهه می‌شوند که در آن مدل‌های کسب‌وکار خود را بهبود می‌بخشند، محصولات خود را در بازارهای واقعی آزمایش می‌کنند و بازخورد جمع‌آوری می‌کنند.
- حمایت و مشاوره: شبکه‌ای از مشاوران و کارشناسان صنعت یکی از مفیدترین جنبه‌های شتاب‌دهنده‌هاست. این افراد که خود تجربه‌های مشابهی داشته‌اند، مشاوره‌های عملی و ارزشمندی ارائه می‌دهند.
- روز نمایش: در پایان برنامه، استارتاپ‌ها فرصت دارند کسب‌وکار خود را در یک محیط عمومی به نام “روز نمایش” ارائه دهند. این رویداد که معمولاً توسط سرمایه‌گذاران، سرمایه‌گذاران فرشته و دیگر حامیان بالقوه حضور دارند، فرصتی ارزشمند برای جذب سرمایه و ادامه رشد است.
ریچارد برانسون، بنیان‌گذار Virgin Group می‌گوید:
یک ایده خوب فقط زمانی ارزشمند است که کسی باور داشته باشد و سرمایه‌گذاری کند. شتاب‌دهنده‌ها این فرصت را فراهم می‌کنند که ایده‌ها به واقعیت تبدیل شوند.
چرا استارتاپ‌ها به شتاب‌دهنده‌ها می‌پیوندند؟
شتاب‌دهنده‌ها دوز متمرکزی از راهنمایی، منابع و فرصت‌های شبکه‌سازی را ارائه می‌دهند که به‌دست آوردن آن به‌صورت مستقل دشوار است. همچنین، عضویت در یک شتاب‌دهنده معتبر می‌تواند اعتبار استارتاپ را افزایش دهد و جذب سرمایه‌گذاران، مشتریان و کارکنان ماهر را آسان‌تر کند.
این برنامه‌ها محیطی حمایتی برای بنیان‌گذاران فراهم می‌کنند تا از تجربیات یکدیگر بیاموزند، ایده‌ها را به اشتراک بگذارند و حس رفاقت را در یک فرآیند چالش‌برانگیز (اما پربار) تجربه کنند.
آیا شتاب‌دهنده‌ها برای همه استارتاپ‌ها مناسب هستند؟
در حالی که شتاب‌دهنده‌ها مزایای چشمگیری دارند، لزوماً برای همه استارتاپ‌ها مناسب نیستند.
استارتاپ‌هایی که هنوز آماده رشد سریع نیستند یا همچنان در حال کار بر روی مفهوم اولیه خود هستند، ممکن است به یک انکوباتور یا دیگر اشکال حمایت نیاز داشته باشند. علاوه بر این، برخی استارتاپ‌ها ممکن است تمایلی به واگذاری بخشی از سهام خود در ازای شرکت در شتاب‌دهنده نداشته باشند.
بنابراین، انتخاب شتاب‌دهنده مناسب بستگی به میزان پیشرفت استارتاپ، میزان تمایل به واگذاری سهام و نیازهای خاص آن دارد.
نمونه‌های موفق از استارتاپ‌هایی که از شتاب‌دهنده‌ها استفاده کرده‌اند
در جهان
- Airbnb (Y Combinator):
Airbnb به عنوان یکی از موفق‌ترین شرکت‌های خروجی Y Combinator، از یک ایده ساده به یک شرکت چند میلیارد دلاری تبدیل شد که امروزه در بیش از 190 کشور فعالیت دارد. - Dropbox (Y Combinator):
این شرکت که امروزه یکی از پرکاربردترین سرویس‌های ذخیره‌سازی ابری است، با حمایت Y Combinator توانست مراحل اولیه رشد خود را با موفقیت پشت سر بگذارد. - SendGrid (Techstars):
SendGrid به عنوان یک پلتفرم مدیریت ایمیل، تحت حمایت Techstars رشد کرد و در نهایت به ارزش 2.9 میلیارد دلار توسط Twilio خریداری شد.
در ایران
- دیجی‌کالا:
- این شرکت که یکی از بزرگ‌ترین پلتفرم‌های تجارت الکترونیک ایران است، در مراحل اولیه از حمایت شتاب‌دهنده‌ها و سرمایه‌گذاران بهره‌مند شد و امروزه به عنوان یکی از موفق‌ترین نمونه‌های ایرانی شناخته می‌شود.
- اسنپ:
- اسنپ به عنوان پیشرو در صنعت حمل‌ونقل آنلاین ایران، از حمایت مالی و استراتژیک شتاب‌دهنده‌های داخلی و خارجی بهره‌مند شده و اکنون به یکی از برندهای محبوب کشور تبدیل شده است.
- زودفود (اکنون اسنپ‌فود):
- این استارتاپ که از خدمات شتاب‌دهنده‌های داخلی استفاده کرد، به یکی از مهم‌ترین بازیگران صنعت سفارش آنلاین غذا در ایران تبدیل شده است.
