فدراسیون بین‌المللی دیابت (IDF) پس از سال‌ها بحث، به‌طور رسمی دیابت نوع 5 را به‌عنوان یک تشخیص مستقل به رسمیت شناخت.
برخلاف سایر انواع دیابت، دیابت نوع 5 با سوءتغذیه در دوران کودکی مرتبط است و میلیون‌ها نوجوان و جوان بزرگسال را، عمدتاً در آسیا و آفریقا، تحت تأثیر قرار می‌دهد.
به گفته دکتر «مرِدیت هاوکینز»، مدیر مؤسس مؤسسه جهانی دیابت در کالج پزشکی آلبرت آینشتین و رئیس مشترک کارگروه IDF در زمینه دیابت نوع 5، برخی از افراد ساکن آمریکا نیز ممکن است در معرض این نوع دیابت باشند؛ از جمله کودکانی که در سیستم فرزندخواندگی (foster care) زندگی کرده‌اند یا مهاجرانی که با ناامنی غذایی مواجه بوده‌اند.
دیابت نوع 5 چه تفاوتی با سایر انواع دارد؟
تمام انواع دیابت بر نحوه پردازش گلوکز (قند خون) در بدن تأثیر می‌گذارند. اگر تنظیم مناسبی وجود نداشته باشد، گلوکز در جریان خون تجمع می‌یابد و می‌تواند به چشم‌ها، کلیه‌ها، اعصاب و قلب آسیب بزند.
در دیابت نوع 1، سیستم ایمنی سلول‌های تولیدکننده انسولین در پانکراس را از بین می‌برد و انسولین کافی برای انتقال گلوکز به سلول‌ها وجود ندارد. در دیابت نوع 2، بدن یا به‌درستی از انسولین استفاده نمی‌کند یا به میزان کافی آن را تولید نمی‌کند؛ که چاقی یک عامل خطر مهم در آن است.
اما دیابت نوع 5 از سوءتغذیه در دوران کودکی ناشی می‌شود که می‌تواند رشد پانکراس را مختل کرده و تولید انسولین را کاهش دهد.
دکتر هاوکینز اشاره کرد که متخصصان دیابت دهه‌ها با این نوع آشنا بوده‌اند، اما اغلب آن را اشتباهاً به‌عنوان نوع 1 یا 2 طبقه‌بندی می‌کردند.
بیماران مبتلا به دیابت نوع 5 به مقادیر بسیار کمی انسولین یا داروهای خوراکی نیاز دارند. استفاده از دوزهای معمول انسولین می‌تواند قند خون آن‌ها را به‌طور خطرناکی کاهش دهد و منجر به عوارض شدید یا حتی مرگ شود. هاوکینز نخستین بار این شکست‌های درمانی را در جریان مراقبت از بیماران جوان در آفریقا مشاهده کرد.
سایر انواع دیابت
انجمن دیابت آمریکا (ADA) در حال حاضر سه نوع دیابت را به رسمیت می‌شناسد: نوع 1، نوع 2 و دیابت بارداری. همچنین انواعی که بر اساس علل زمینه‌ای تعریف می‌شوند، از جمله دیابت ناشی از بیماری‌های پانکراس، پیوند، درمان با کورتون یا اختلالات ژنتیکی نیز در دسته‌بندی آن‌ها قرار دارند.
با این حال، گروه‌های پزشکی دیگر نیز چند نوع دیگر را شناسایی کرده‌اند. به‌عنوان مثال، انجمن تحقیقات آلزایمر، دیابت نوع 3 را ارتباط بین مقاومت به انسولین و بیماری آلزایمر می‌داند. مؤسسه سالک نیز از نوع 4 به‌عنوان دیابت وابسته به سن در بزرگسالان لاغر نام می‌برد.
ارتباط دیابت نوع 5 با کاهش شدید وزن
اگرچه آزمایش‌های خون می‌توانند سطوح غیرطبیعی گلوکز را نشان دهند، اما آزمون مشخصی برای تشخیص دیابت نوع 5 وجود ندارد. به گفته هاوکینز، در این مورد باید تصویر بالینی بیمار بررسی شود.
در حالی که سوءتغذیه ویژگی اصلی این بیماری است، آگاهی از آن می‌تواند به افراد در کشورهای با درآمد بالا که به دلایل دیگری دچار کاهش شدید وزن شده‌اند نیز کمک کند؛ از جمله کسانی که جراحی چاقی انجام داده‌اند یا از داروهای لاغری مانند GLP-1 استفاده می‌کنند.
هاوکینز می‌گوید که نگرانی درباره کاهش وزن شدید از سوی همکارانش در ژاپن مطرح شده، درباره زنانی که به‌طور عمدی خود را گرسنه نگه می‌دارند و علائمی مشابه دیابت نوع 5 دارند.
او تأکید کرد که در برچسب‌زنی این موارد باید احتیاط کرد:
نوع کلاسیک دیابت نوع 5 ناشی از سوءتغذیه در اوایل زندگی است، و ما هنوز به‌اندازه کافی مورد بررسی نکرده‌ایم که بدانیم آیا می‌توان آن را در بزرگسالی، از طریق گرسنگی شدید، ایجاد کرد یا نه.
با این حال، کاهش وزن قابل توجه می‌تواند توده عضلانی را کاهش دهد که این خود بر نحوه پردازش گلوکز در بدن اثر می‌گذارد. عضله اسکلتی بزرگ‌ترین بافت حساس به انسولین در بدن است و بخش زیادی از جذب گلوکز را انجام می‌دهد. کاهش توده عضلانی با مقاومت به انسولین مرتبط است.
دیابت نوع 5 هنوز در آمریکا به رسمیت شناخته نشده است
سخنگوی انجمن دیابت آمریکا (ADA) اعلام کرده است که این سازمان «هنوز به آن نقطه نرسیده» که دیابت نوع 5 را به‌عنوان یک طبقه‌بندی رسمی بپذیرد. با این حال، متخصصان معتقدند این تأخیر می‌تواند ناشی از نیاز به بررسی داخلی و اجماع علمی در مورد تحولات جدید باشد.
هاوکینز ابراز امیدواری کرده که ADA به‌زودی در این‌باره موضع‌گیری رسمی خواهد کرد.
به گفته دکتر «روزلینا مک‌کوی»، استاد پزشکی در دانشگاه مریلند، ممکن است مواردی از دیابت نوع 5 در ایالات متحده وجود داشته باشد که پزشکان قادر به تشخیص آن نبوده‌اند. او می‌گوید:
مهم است که این نوع خاص از دیابت را در نظر بگیریم و با دقت درمان کنیم، نه‌تنها در افرادی که در کودکی سابقه سوءتغذیه داشته‌اند، بلکه در کسانی که به دلایل دیگری مانند اختلالات تغذیه، درمان‌های کاهش وزن یا جراحی دچار سوءتغذیه شده‌اند.
