ایلان ماسک، مدیرعامل شرکتهایی چون تسلا، اسپیسایکس و صاحب شبکه اجتماعی X (توییتر سابق)، با تصمیمات و اقدامات جنجالیاش، همواره در صدر خبرها قرار دارد. اما در حالی که ماسک اغلب به عنوان یک کارآفرین خلاق شناخته میشود، اخیراً دخالتهای او در سیاستهای داخلی اروپا زنگ خطرهایی را در میان رهبران این قاره به صدا درآورده است.
ماسک و تهدید دموکراسی در اروپا
رهبران اروپایی ماسک را به دخالت در فرآیندهای دموکراتیک کشورهایشان متهم کردهاند. امانوئل مکرون، رئیسجمهور فرانسه، اگرچه مستقیماً نام ماسک را ذکر نکرد، اما در سخنرانی اخیرش تهدیدی که او برای نهادهای دموکراتیک اروپا ایجاد کرده را برجسته کرد. به گفته مکرون، اینکه مالک یکی از بزرگترین شبکههای اجتماعی جهان به حمایت از جنبشهای افراطی و دخالت در انتخابات کشورهایی نظیر آلمان بپردازد، نگرانیهای جدی ایجاد کرده است.
در آلمان، اولاف شولتز، صدراعظم این کشور، از حمایت ماسک از حزب راستگرای AfD در انتخابات پیش رو انتقاد کرد. در بریتانیا نیز، کییر استارمر، نخستوزیر این کشور، ماسک را به عبور از خطوط قرمز با اظهارات نادرست و تهاجمی متهم کرد.
استارلینک و سیاست: مرزهای خصوصی و عمومی
یکی از نقاط کلیدی انتقادها، نقشی است که ماسک به عنوان مالک استارلینک ایفا میکند. این شبکه ماهوارهای که هدف آن ارائه اینترنت به نقاط دورافتاده جهان است، در مناطقی چون اوکراین مورد استفاده قرار گرفته و بحثهای بسیاری را درباره میزان تأثیرگذاری ماسک بر نتایج درگیریهای نظامی و سیاستهای بینالمللی برانگیخته است.
برخی کارشناسان معتقدند ماسک عمداً مرزهای فعالیتهای خصوصی و عمومی را مخدوش کرده است. او در عین حفظ کنترل بر شرکتهایش، نقش مشاورهای در سیاستهای جهانی ایفا میکند، که این امر چالشی جدی برای تنظیمکنندگان قانون ایجاد کرده است.
قانون خدمات دیجیتال اروپا و نقش ماسک
اتحادیه اروپا اخیراً قوانین جدیدی تحت عنوان قانون خدمات دیجیتال (DSA) تصویب کرده که هدف آن کنترل محتوای آنلاین و جلوگیری از سوءاستفادههای اطلاعاتی است. با این حال، در مورد ماسک، سؤال اصلی این است که آیا او با استفاده از الگوریتمهای پلتفرمش به گسترش اطلاعات نادرست یا جانبداری از دیدگاههای خاص میپردازد.
اگر مشخص شود که ماسک قوانین DSA را نقض کرده است، ممکن است با جریمههایی تا 6 درصد از درآمد جهانی خود مواجه شود. اما برخی تحلیلگران هشدار دادهاند که این جریمهها برای فردی با ثروت ماسک تأثیر چندانی نخواهد داشت و ممکن است اروپا نیازمند اقدامات شدیدتری مانند مسدودسازی کامل پلتفرم X باشد.
چالشی برای اتحادیه اروپا
رویارویی با ماسک تنها محدود به مسئله قوانین دیجیتال نیست. او با ترکیب قدرت اقتصادی و تأثیر اجتماعی خود، توانسته بر سیاستهای داخلی کشورهای اروپایی اثر بگذارد. به عنوان مثال، دیدار اخیر او با نایجل فاراژ، سیاستمدار بریتانیایی و رهبر حزب اصلاحات، یا حمایت او از احزاب راستگرای اروپایی، نشاندهنده تمایل او به تأثیرگذاری بر روندهای سیاسی این قاره است.
نتیجهگیری
ایلان ماسک نمونهای است از تأثیر فزاینده افراد پرنفوذ فناوری بر سیاست جهانی. در حالی که او خود را به عنوان یک شهروند خصوصی معرفی میکند، تأثیر او بر سیاستهای داخلی و خارجی کشورها نشان میدهد که تنظیمکنندگان قانون در اروپا و فراتر از آن باید استراتژیهای جدیدی برای مقابله با چنین نفوذی طراحی کنند. آینده تعامل میان ماسک و اروپا، نه تنها بر روابط دموکراسی و فناوری تأثیر میگذارد، بلکه میتواند الگویی برای مدیریت نفوذ افراد پرقدرت در سیاست باشد.